မြန်မာ့လိပ်ပြာတံဆိပ်ခေါင်း(၁၁)

မြန်မာ့လိပ်ပြာမျိုးစိတ်များ တံဆိပ်ခေါင်း စီးရီးစ်ရဲ့ ဧကဒဿမ ေမြာက် တံဆိပ်ခေါင်း ထွက်တယ်။ ၁၁ လုံးမြောက်ပေါ့။ မှိန်လိုက်တာ မပြောပါနဲ့တော့။ ရောင်းတဲ့ကောင်တာမှာ စမြင်လိုက်တော့ အဖြူပြင်မှာ အစွန်းအချို့ပေနေသလား ထင်ရရဲ့။ ဒီစီးရီးစ်က ၁၂လုံး ထုတ်မှာဆိုတော့ နောက်ဆုံးအလုံးဆို ဖြူဖွေးနေမလား မသိ။ . တံဆိပ်ခေါင်း တန်ဖိုးက ၂၀၀ကျပ်ပါ။ FDC လည်းထွက်တယ်။ ၆၀၀ကျပ်ပါ။ ဒေတာကဒ်လှလှလေးက ခုနောက်ပိုင်း ဝယ်လို့ရလာတယ်။ ၆၀၀ ကျပ်ပါဘဲ။ ခုနောက်ပိုင်းထုတ်တဲ့ တံဆိပ်ခေါင်းတွေ ဒီဇိုင်းလှတယ်။ FDC ကောင်းတယ်။ ဒေတာကဒ်တွေကလည်း ဝယ်သိမ်းထားချင်စရာ။ အဲ အဓိက တံဆိပ်ခေါင်း တွေဘဲ ဆေးရောင်မှိန်လွန်းနေတယ်။ . လိပ်ပြာအမည်က Red Lacewing ။ မြန်မာအမည် ရှိဟန်မတူ။ စီးရီးစ်ရဲ့ ထုံးစံအတိုင်း နိုင်ငံအမည် မြန်မာလို မပါပါ။ . ပုံမှာ တံဆိပ်ခေါင်းကို မြင်ရအောင် အရောင်ဆွဲတင်ထားတယ်။ ကြေညာတဲ့ပုံကအရောင်နဲ့ နှိုင်းယှဥ်မြင်ရေအာင် ထည့်ပေးထားတယ်။

ရိုးမကိုကျောခိုင်း၍၊

ဦးတင်ညွန့်ရဲ့ စာအုပ်။ ''ရိုးမကိုကျောခိုင်း၍'' ဆိုလို့ တောခိုတဲ့အကြောင်းများလားလို့။ အဖုံးပုံကလည်း ''သူတိုပြန်ကြလေပြီ'' နဲ့ ခပ်ဆင်ဆင်။ . စာဖတ်ကြည့်မှ ရိုးမကိုတော့ ကျောခိုင်းခဲ့ပါရဲ့၊ ရန်ကုန် စာပေလောကသို့ ဖြစ်နေတယ်။ ယနေ့ ကျနော်တို့ ဆရာတင်ညွန့်စာတွေဖတ်ရဖို့ ဇတ်လမ်းအစပေါ့။ . ဆရာက အရင် သူ့ကျောင်းဆရာဘဝကို အခြေခံပြီး ''၃၃'' ဆိုတဲ့ ဝတ္ထုတအုပ် ရေးဘူးတယ်။ ဒီစာအုပ်က ''၃၃'' အဆက် ''၃၄'' ဆိုပြီး ရေးခဲ့တာတဲ့။ . "၃၃'' ထဲက ဇတ်လမ်းကို အခြေခံပေမယ့် ဒီစာအုပ်မှာ ၈၈ အရေးအခင်းအချိန် အသားပေးဖြစ်နေတယ်။ အဲ့တုံးက ဆရာပတ်သက်ခဲ့ရာ ပဲခူးမြို့သပိတ်အကြောင်း မှတ်တမ်းပေါ့။ . ဆရာရဲ့ အရေးအသား ကျွမ်းကျင်မှုကြောင့် မူရင်းဝတ္ထုဇတ်လမ်းလည်း ထည့်ရေးသွားနိုင်တယ်။ မြန်မာတွေ တမျိုးထင်လေ့ရှိတဲ့ရောဂါကို ဘရိန်းကျူမာကြောင့်လို့လည်း ရေးပြနိုင်တယ်။ တခါတခါ ဆရာရေးပြလေ့ရှိတဲ့ ဂမ္ဘီယစတိုင်နဲ့ပေါ့။ . အဆုံးသတ်အထိ ဖတ်ပြီးတော့မှ ဘာလို့ ဒီစာအုပ်ကို ၃၄ လို့ အမည်မပေးလည်း နှမြောမိတယ်။ ဆရာတင်ညွန့် ပရိဿတ်ကတော့ သဘောကျကြမှာပါ။ သုတရော ရသပါပေးတဲ့ စာအုပ်တအုပ်ပါ။

ဒေါ်နွယ်ထွမ့်အဖြစ်တွေ၊

ဒေါ်နွယ်ထွမ်း သံပဒတ် ဖြစ်တာ တလကျော်လာပြီ။ ယူတုကတဆင့်ကြည့်တဲ့ သတင်းတွေမှာ သတိထားမိတာတခုရှိတယ်။ သူရဲ့အင်တာဗျူးတွေ မေးခွန်းအဖြေတွေမှာ အရင်သံပဒတ်ဟောင်း ဘိုင်ဒဲန်ကို ထည့်ထည့်ပြောလေ့ရှိတယ်။ နာမည်တပ်ပြီးတော့ကို မကောင်းကြောင်း ပြောလေ့ရှိတယ်။ . ဘိုင်ဒဲန်က ထူးချွန်တဲ့သမတ မဟုတ်ခဲ့ပါ။ သို့သော် ဟိုးအရင် သမတအဆက်ဆက်လည်း ပြုတ်သွားပြီဖြစ်တဲ့ သမတဟောင်းတွေကို နာမည်ခေါ်ပြီး ဒီလိုနာနာကျည်းကျည်း အပစ်တင် ပြောတာမျိုး မကြားဘူးပါ။ မသကာ ''အရင်အစိုးရ'' ဆိုပြီး သုံးတာမျိုးဘဲ တွေ့ဘူးတယ်။ မိမိက လက်ရှိသမတဖြစ်နေပြီဆိုတော့ လုပ်စရာရှိ လုပ်သွားကြတာဘဲ။ . ခု ဒေါ်နွယ်ထွမ့်ကျမှ ဘိုင်ဒဲန်ကို အညှိုးတကြီး ထည့်ထည့်ပြောနေတာ သတိထားမိတာ။ ဒါနဲ့ ဘာကြောင့်များလည်း စဥ်းစားကြည့်တော့ ဖြစ်နိုင်တာ သွားတွေ့တယ်။ . ဒေါ်နွယ်ထွမ်းက ဘိုင်ဒဲန်ကို မဲရှုံးလို့ သမတပြုတ်ခဲ့တာ၊ ဘိုင်ဒဲန်က ဒေါ်နွယ်ထွမ်းကို မရှုံးဘူးဘူး။ သူ့ဖာသာ မပြိုင်တော့လို့ နားသွားရတာ။ ဒီအဖြစ်ကို အညှိုးကြီးဟန်တူတဲ့ ဒေါ်နွယ်ထွမ်း အခဲကြေဟန်မတူ။ ရှုံးခဲ့တဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ လေးနှစ်ကလည်း အေးဆေးအရှုံးပေးခဲ့တာ မဟုတ်ဘဲ ပြဿနာတွေရှာခဲ့သေးတာ။ ဘယ်လိုမှမရလို့သာ သမတကနေ ထွက်ပေးလိုက်ရတာကိုး။ . ဒီတော့ အညှိုးထားဟန်ရှိတယ်။ နောက်တကြိမ်ပြန်ပြိုင်လို့ ငါပြန်နိုင်ရင် အပြတ်သိပ်မယ်လို့ တေးထားလိမ့်မယ်။ သို့သော် အခြေအနေတွေက သမတသာဖြစ်လာတယ်။ ဘိုင်ဒဲန်ကို မနိုင်လိုက်ရဘူး။ ဒီတသက်လည်း နိုင်ဘူးတော့မှာ မဟုတ်။ . ငယ်ငယ်က ကလေးတွေ စကားအနိုင်ယူပြောသလို ပြောရရင် ''ထွမ့်ရာ၊ မင်းသမတသာ ပြန်ဖြစ်တာပါ၊ ငါ့ကိုမနိုင်ဘူးပါဘူး။ ငါကသာ မင်းကိုနိုင်ပြီး သမတဖြစ်ခဲ့တာကွ'' ဆို ဒေါ်နွယ်ထွမ်း ဒေါသအချောင်းချောင်း ထွက်နေမှာဘဲ။ . ပိုဆိုးတာက gender ခွဲတာ မဟုတ်ပေမယ့် ဗမာဆန်ဆန် စကားနိုင်လု ပြောလို့ရတာ ရှိသေးတယ်။ ''ဒေါ်နွယ်ထွမ်းရာ၊ မင်းသမတရွေးပွဲမှာ နိုင်ဘူးတာ ဒီမိုကရက်အမတွေကိုသာ နိုင်ဘူးတာပါကွ၊ ဒီမိုကရက်အထီးတွေကို မင်း တခါမှ မနိုင်ဘူးပါဘူးကွာ'' လို့စ်။

မြန်မာ့လိပ်ပြာတံဆိပ်ခေါင်း(၁၀)

မြန်မာ့လိပ်ပြာ တံဆိပ်ခေါင်းစီးရီးအတွက် ဆယ်ခေါင်းမြောက်ထွက်တယ်။ တံဆိပ်ခေါင်းတန်ဖိုး ၂၀၀ကျပ်ပါ။ FDC လည်းထွက်တယ်။ ၆၀၀ကျပ် ဖြစ်သွားပြီ။ . ဒီနေ့ တံဆိပ်ခေါင်းအကြောင်းကဒ်ပြားတွေ ရောင်းမကုန်သေးတာတွေ့ရတယ်။ အရင်က ခဏနဲ့ကုန်လို့ ပြဿနာတက်သံကြားရတတ်တယ်။ နှစ်ခါသုံးခါလောက် ရောင်းတယ့်အထဲ မပါလာ၊ ကြိုမှာထားသူတွေနဲ့တွင် ကုန်သွားလို့ပါတဲ့။ . လိပ်ပြာအမည်က Green Spotted Triangle ပါတဲ့။ မြန်မာလို လိပ်ပြာအမည် ရှိဟန်မတူ။ စီးရီးထုံးစံအတိုင်း နိုင်ငံအမည် မြန်မာဘာသာဖြင့် ဖော်ပြမထားပါ။ . The Burma Fantail စာစောင်မှာ ဖော်ပြတုံးက အရောင်အထွက်ဆုံး တံဆိပ်ခေါင်းလို့ထင်မိတယ်။ အခုအပြင်မှာ အရောင်မှိန်ပါတယ်။ . ဒီနေ့ ရန်ကုန်စာတိုက်ကြီးမှာ လူငယ်လူသစ်အချို့တွေ့တယ်။ တံဆိပ်ခေါင်းစုတဲ့လူ အသစ်တိုးမလာတာ ကြာပြီ။ မြင်နေကျ လူဟောင်းတွေဘဲ တွေ့နေရတာ။

လွတ်လပ်ရေးနေ့ တံဆိပ်ခေါင်း၊

ပုံမှန်အတိုင်းဘဲ လွတ်လပ်ရေးနေ့မှာ အထိမ်းအမှတ် တံဆိပ်ခေါင်း ထုတ်ပါတယ်။ သုံးခေါင်းပါ။ မြန်မာ့စာပို့ဌာနအနေနဲ့ အကြိမ်အများဆုံး ထုတ်ဝေလေ့ရှိတဲ့နေ့ပါ။ . ၂၀၀ ကျပ်တန် သုံးခေါင်းပါ။ ရန်ကုန် ပုဂံ နဲ့ အင်းလေးဒေသ ပုံတွေနဲ့ပါ။ FDCလည်း တံဆိပ်ခေါင်းပုံနဲ့အတူ သုံးမျိုးပါ။ ၂၀၂၅ နှစ်သစ်နဲ့အတူ FDCက ဈေးတက်သွားပါပြီ။ တအိပ် ၆၀၀ကျပ်ပါ။ ကွာလတီကတော့ ကောင်းမြဲပါ။ . တံဆိပ်ခေါင်းဒီဇိုင်း တိုးတက်လာတယ်လို့ ပြောရမယ်။ အရင် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်ခေါင်းဆို bill board ပိုစတာပုံတွေနဲ့ ထုတ်လေ့ရှိရာက အခုတခေါက် ပို့စကဒ်ပုံနဲ့ တူလာပါပြီ။ . အင်းလေးပုံနဲ့က သုံးခေါင်းထဲ အကြိုက်ဆုံးပါ။ ဒီတခေါက် ကာလာလည်း အခြားစီးရီးက ခေါင်းတွေထက် ပိုပါသလိုဘဲ။ မူရင်းဒီဇိုင်းမှာကိုက အရောင်တောက်လို့လား မသိပါ။

ဂျင်မီကာတာ ကွယ်လွန်၊

အမေရိကန် သမတဟောင်း ဂျင်မီကာတာ ကွယ်လွန်သွားပါပြီ။ . ငယ်စဥ်ကတည်းက အမြဲတွေ့နေသော TIME နှင့် နျူးစ်ဝိခ် မဂ္ဂဇင်းများကို အရုပ်တွေသာ လျောက်ကြည့်ချိန်မှ စိတ်ဝင်စားတဲ့ ခေါင်းစဥ်များဆို စာအနည်းငယ် လိုက်ဖတ်ကြည့်ချိန်မှာ သူက သမတဖြစ်လာတာပါ။ အမေရိကန်ဆိုတာ ကမ္ဘာ့ နံပတ်တစ်နိုင်ငံ၊ အဲ့ဒီနိုင်ငံရဲ့သမတဆိုတာ တကယ့်အာဏာရှင်ကြီးလို့ သိလာတဲ့အချိန်ပေါ့။ . အဲဒီမဂ္ဂဇင်းတွေထဲမှာ ကာတွန်းပြောင် caricature ပုံတွေနဲ့ သမတကို ပြောင်တဲ့အရုပ်တွေတွေ့တော့ ဖှားသားကြီးကို မေးကြည့်ဘူးတယ်။ အဖမ်းမခံကြရဘူးလားလို့။ ဟုတ်တယ်လေ၊ အဲ့ဒီအချိန်က မြန်ပြည်မှာ အသံကျယ်ကျယ်နဲ့တောင် မပြောရဲကြဘူးကိုး။ အမေရိကန်နိုင်ငံက စာပေလွတ်လပ်ခွင့်ရတဲ့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံလို့ စသိခဲ့ရတာပါ။ . နောက်မေးမိတာက ဘာလို့ မြေပဲတောင့်ကြီး သွားဖြီးနေတဲ့ပုံ ဆွဲကြတာလဲ။ ရှေ့သွားအကြီးကြီးတွေကတော့ သူ့မှာရှိလို့ ထားပါတော့လို့။ ဖှားသားကြီး ပြောပြတာက ကာတာက မြေပဲစိုက်ခင်းသဌေးကြီးကနေ သမတဖြစ်လာသူမလို့တဲ့။ . နောက်သိလာတာက ကာတာက ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီကနေ သမတဖြစ်လာတာ။ သူက နိုင်ငံရေးမှာ တော်လို့မဟုတ်ဘူး၊ သူ့ရှေ့က ရီပါဘလီကဲန်သမတတွေို ဗီယက်နမ်စစ်ကြောင့် လူထုမကြိုက်တော့လို့ ဖြစ်လာတာဆိုတာကိုပါဘဲ။ . ကာတာကို ပျော့ညံ့တဲ့ သမတလို့ သတ်မှတ်ရလိမ့်မယ်။ တကယ့် ဂျဲန်းတယ်လ်မဲန်းလို့လည်း သတ်မှတ်ကြပါတယ်။ သူ့ရဲ့ အုပ်ချုပ်ပုံ ပျော့ညံံလို့ တီဟီရန်မှာရှိတဲ့ အမေရိကန်သံရုံးကို အီရန်တွေဝင်စီးတာ ခံရတယ်။ သံဝန်ထမ်းတွေကို ပြန်ပေးဆွဲထားတာ ၄၄၄ရက်ကြာသတဲ့။ ရီဂင်သမတ အရွေးခံရပြီဆိုတော့မှ တကယ်ဆော်မယ့်သူဟဆိုပြီး ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်တာ။ နောက်မှပေါ်လာတာက သံဝန်ထမ်းတွေကို ကယ်ဖို့ တိတ်တိတ်လွှတ်လိုက်တဲ့ ရဟတ်ယာဥ်တွေထဲကနှစ်စီး သဲကန္တာရထဲ အချင်းချင်းတိုက်မိလို့ အဲဒီစစ်ဆင်ရေး ပျက်သွားတာတဲ့။ . ကာတာလက်ထက်မှာ နာမည်ကောင်းရခဲ့တာကတော့ အီဂျစ်အစ္စရေး ငြိမ်းချမ်းရေးရခဲ့တာပါဘဲ။ အမေရိကန် ဒေးဗစ်စခန်းကို အီဂျစ်သမတအာနဝါဆာဒတ်နဲ့ အစ္စရေးဝန်ချုပ်ဘီဂင်တို့ကို ခေါ်ဆွေးနွေးစေပြီး သူ့ရှေ့မှာ လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်စေခဲ့တာကတော့ ကောင်းသောသမိုင်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ . လူကြီးလူကောင်းသမတဆိုတော့ ကောင်းရာသုဂတိ ရောက်မှာပါ။ ကွယ်လွန်ချိန်မှာ အသက်၁၀၀ ရှိပါပြီ။

ငွေမည်းရဲ့တန်ခိုး၊

ငွေမည်းဆိုလို့ မတရားရှာထားတဲ့ငွေ မဟုတ်၊ ရွှေမည်းလို့ တင်စားခေါ်ကြတဲ့ ရေနံစိမ်းရောင်းရတဲ့ ငွေတွေကို ဆိုလိုတာပါ။ . ကမ္ဘာ့ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်မှာ အုပ်စုခြောက်စု ရှိပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ဖလား အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပခွင့်ရဖို့ အဲဒီအုပ်စုအလိုက် အလှည့်ကျ ရွေးချယ်ရပါတယ်။ ဟိုးအရင်ကတော့ ဘောကန်တာ စိတ်အဝင်စားဆုံးဖြစ်တဲ့ တောင်အမေရိက နဲ့ ဥရောပမှာဘဲ ကျင်းပခဲ့ကြတာပါ။ ၂၀ရါစုကုန်ကာနီးချိန်ရောက်တော့ ပိုက်ဆံရမှန်းသိလို့ အခြားအဖွဲ့တွေကပါ အိမ်ရှင်ဖြစ်လိုကုန်ကြတယ်။ အလှည့်ကျ အိမ်ရှင်လုပ်ဖို့ စီစဥ်ရတော့တာပေါ့။ . ၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ဖလားကို အာရှအုပ်စုမှ ကာတာက နောက်ဆုံး လက်ခံကျင်းပခဲ့တယ်။ သူတို့ကတော့ ဝင်ငွေထက် ဂုဏ်သိက္ခာရချင်လို့ အိမ်ရှင်လုပ်ကြတာပါ။ ငွေကလည်းပေါတော့ သဲကန္တာရရာသီဥတုမှာ ဖြစ်အောင်လုပ်ပြသွားတာ အားလုံးမှတ်မိကြမှာပါ။ . နောက်တခေါက် အာရှကတနိုင်ငံ အိမ်ရှင်အဖြစ် ပြန်ကျင်းပခွင့်ရဖို့ ၂၄နှစ်လောက် စောင့်ရမယ့်သဘောပါ။ သို့သော် ကာတာပွဲ အောင်မြင်စွာအပြီးမှာဘဲ ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံက နောက်မကြာခင် သူတို့အိမ်ရှင်အဖြစ်လုပ်ဖို့ ကြိုးစားမယ်လို့ ကြေညာပါတယ်။ ဆော်ဒီလိဂ်သို့ ရော်နယ်ဒိုလို နာမည်ကျော် ဘောသမားတွေဖိတ်ခေါ်ပြီး အဆင့်မြင့်ပါတယ်။ သံတမန်တွေခန့်ပြီး ဆွယ်တရားလိုက်ဟောပါတယ်။ . စဥ်းစားကြည့်ပါတယ်။ ဖြစ်နိုင်ပါ့မလားလို့။ အခုဘဲ အရှေ့အလယ်ပိုင်းအာရှနိုင်ငံက ကျင်းပပြီးစီးတာ။ ကျန်အာရှနိုင်ငံတွေကလည်း လုပ်ချင်ကြမှာဘဲလို့။ သို့သော် အခုတော့ ဖြစ်သွားပါပြီ။ အာရှနိုင်ငံရဲ့ နောက်အလှည့်ကို ဆယ့်နှစ်နှစ်အကြာမှာ ပြန်ကျင်းပခွင့် ရသွားပါပြီ။ . ကာတာအပြီး လေးနှစ်အကြာ ၂၀၂၆မှာ ငွေနဲ့ပေါက်လို့မရမယ့် မြောက်အမေရိကနိုင်ငံတွေကို ကျင်းပခွင့်ပေးတယ်။ နောက်လေးနှစ် ၂၀၃၀ အတွက် ဥရောပနဲ့အာဖရိက နှစ်ဖွဲ့ပေါင်းပြီး ပွဲကျင်းပစေတယ်။ နောက်လေးနှစ် ထပ်စောင့်နေရမစိုးလို့ ကမ္ဘာ့ဖလားနှစ်ရာပြည့် အထိမ်းအမှတ်ဆိုပြီး တောင်အမေရိက သုံးနိုင်ငံမှာ အဖွင့်ပွဲအချို့ ကန်စေလိုက်တယ်။ ကျန် အာရှ သမုဒ္ဒရာနဲ့ ဩစတေးလျအုပ်စုတွေကလည်း ဘာသံမှ မထွက်လာဘဲ အာရှအလှည့် ပြန်ရောက်ပြီဆိုပြီး ၂၀၃၄မှာ ဆော်ဒီကို ရွေးလိုက်ကြတာပါ။ . ဒီအစီအစဥ်ကို ဖီဖာက စီစဥ်တာဆိုပေမယ့် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ချုပ်တွေကလည်း တညီတညွတ်တည်း သဘောတူကြတာပါ။ အခုအထိ ဘာသံမှကို မကြိုက်သံမကြားရပါ။ ဒါ့ကြောင့် ငွေမည်းတွေရဲ့တန်ခိုး တယ်ကြီးပါလားလို့ ထင်ရတာပါဗျာ။